ଚନ୍ଦ୍ରରେ ପରମାଣୁ ରିଆକ୍ଟର ନିର୍ମାଣ ଯୋଜନା

ୱାସିଂଟନ: ପ୍ରଥମ ମହାକାଶ ଦୌଡ଼ ପତାକା ଓ ପାଦଚିହ୍ନ ବିଷୟରେ ଥିଲା। ଏବେ ଅନେକ ଦଶନ୍ଧି ପରେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଅବତରଣ ଏକ ପୁରୁଣା ଖବର। ନୂଆ ଦୌଡ଼ ହେଉଛି ସେଠାରେ ନିର୍ମାଣ କରିବା ଏବଂ ଏହା କରିବା ଦେଶର କ୍ଷମତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ୨୦୨୫ ଏପ୍ରିଲରେ ଚୀନ୍ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ଯୋଜନା ଘୋଷଣା କରିଥିଲା। ଏହାପରେ ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ନାସାର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ପ୍ରଶାସକ ସିନ୍ ଡଫି ମଧ୍ୟ ସମାନ ଘୋଷଣା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଆମେରିକାର ଏକ ରିଆକ୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହେବ।

କିନ୍ତୁ ଏହା ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ରେକିଂ ନ୍ୟୁଜ୍ ନୁହେଁ। ନାସା ଓ ଶକ୍ତି ବିଭାଗ ଚନ୍ଦ୍ର ଘାଟି, ଖଣି କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ବାସସ୍ଥାନକୁ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ କ୍ଷୁଦ୍ର ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀ ବିକଶିତ କରିବାରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ବିତାଇଛନ୍ତି। ଚନ୍ଦ୍ରରେ ପରମାଣୁ ରିଆକ୍ଟର ନାଟକୀୟ ଲାଗୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବେଆଇନ କିମ୍ବା ଅଭୂତପୂର୍ବ ନୁହେଁ। ଯଦି ଏହାକୁ ଦାୟିତ୍ବସମ୍ପନ୍ନ ଭାବରେ କରାଯାଏ, ତେବେ ଏହା ଦେଶମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା, ସେମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଗଭୀର ମହାକାଶ ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ପରୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇପାରେ। କିନ୍ତୁ ରିଆକ୍ଟର ନିର୍ମାଣ କରିବା ମଧ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧତା ଓ ଶକ୍ତିକୁ ନେଇ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛି।

ମହାକାଶରେ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ଏକ ନୂଆ ଚିନ୍ତାଧାରା ନୁହେଁ। ୧୯୬୦ ମସିହାରୁ ଆମେରିକା ଓ ସୋଭିଏତ ୟୁନିୟନ ରେଡିଓ ଆଇସୋଟୋପ ଜେନେରେଟର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଆସୁଛନ୍ତି ଯାହା ଉପଗ୍ରହ, ମଙ୍ଗଳ ରୋଭର ଓ ଭୋଏଜର ପ୍ରୋବକୁ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଅଳ୍ପ ପରିମାଣର ରେଡିଓଆକ୍ଟିଭ୍ ଉପାଦାନ ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ। ମହାକାଶରେ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଜାତିସଂଘର ୧୯୯୨ର ନୀତି ସ୍ୱୀକାର କରେ ଯେ ସୌରଶକ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନ ଥିବା ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ହୋଇପାରେ। ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଆଣବିକ ଶକ୍ତିର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନରେ ବାରଣ କରାଯାଇ ନାହିଁ। ଆମେରିକା, ଚୀନ୍ ଓ ରୁଷ୍ ସମେତ ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ମହାକାଶ ଯାତ୍ରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ୧୯୬୭ ବାହ୍ୟ ମହାକାଶ ଚୁକ୍ତି ମହାକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ। ଏହାର ଧାରା ୯ରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଦେଶର ଅନୁରୂପ ସ୍ୱାର୍ଥ ପ୍ରତି ଯଥେଷ୍ଟ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ। କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଦାବି କିମ୍ବା ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଦାବି କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଭିତ୍ତିଭୂମି ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରୀୟ ଦାବି ନୁହେଁ। କେହି ଚନ୍ଦ୍ରର ମାଲିକ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ। 

ଏକାଧିକ ଦେଶ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଭିତ୍ତିଭୂମି ନିର୍ମାଣ କିମ୍ବା ଗବେଷଣା କରିବାକୁ ଚାହୁଥିବାରୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଭୂ-ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ। ସମାଲୋଚକମାନେ ବିକିରଣ ବିପଦ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତିତ ହୋଇପାରନ୍ତି। ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଡିଜାଇନ କରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏବଂ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ରିଆକ୍ଟରଗୁଡିକ ନୂତନ ପରିବେଶ ଓ ପରିଚାଳନାଗତ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଜାତିସଂଘର ଗାଇଡଲାଇନରେ କଠୋର ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରୋଟୋକଲ ରଖାଯାଇଛି ଯାହାକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ ଏହି ଚିନ୍ତା ଦୂର ହୋଇପାରିବ।